Licznik odwiedzin:  |
Spalanie paliw stałych (węgla, biomasy i
innych) w małych źródłach wytwarzania ciepła (gospodarstwa domowe,
rolnictwo, rzemiosło oraz pozostali drobni użytkownicy tych paliw) jest
postrzegane jako największe źródło tzw. niskiej emisji, czyli emisji
tlenków węgla, pyłu – PM10 i PM2,5, metali ciężkich, w tym kadmu, dioksyn i węglowodorów aromatycznych (WWA).
foto: http://pl.fotolia.com/
foto: http://pl.fotolia.com/
Według danych GUS sektor komunalnobytowy to oko-ło 14 276 000 gospodarstw domowych, średnio o powierzchni 69,5 m2, z czego około 67 proc. to mieszkania w ośrodkach miejskich i około 33 proc. na wsi.
Około 75 proc. mieszkań w miastach oraz 70 proc. mieszkań na wsi
wyposażonych jest w instalacje centralnego ogrzewania.W budownictwie
rozproszonym stosowane są najczę-ściej indywidualne źródła ciepła, przy
czym szacunkową liczbę tych urządzeń opalanych głównie węglem kamiennym i
drewnem (kotły c.o., piece ceramiczne, piece metalowe i kuchenne)
ocenia się na ponad 17 milionów sztuk.
Struktura potrzeb i zużycia
Przybliżona struktura zaspokojenia potrzeb sektora komunalno-bytowego na
ciepło do ogrzewania i produkcję ciepłej wody przedstawia się
następująco:
– ciepło sieciowe z EC i ciepłowni: 53,0 proc. (udział węgla 79 proc.),
– lokalne kotłownie opalane węglem, a coraz rzadziej koksem: 17,4 proc.,
– kotły i piece węglowe: 25,9 proc.,
– lokalne kotłownie opalane olejem lub gazem: 3,0 proc.,
– elektryczne ogrzewanie akumulacyjne: 0,7 proc.
Według tego samego źródła, struktura zużycia surowców energetycznych w gospodarstwach domowych w 2011 roku była następująca:
– węgiel kamienny > 280 PJ,
– ciepło sieciowe 195 PJ,
– gaz ziemny > 148 PJ,
– gaz płynny > 20 PJ,
– olej opałowy 5 PJ,
– energia elektryczna > 28 TWh.
Biorąc pod uwagę fakt, że około 79 proc. ciepła sieciowego produkowane
jest z węgla – ten nośnik energii posiada nadal dominującą pozycję w
strukturze paliwowej omawianego sektora.
Rocznie sektor ten zużywa około 11,5-12,5 mln ton węgla kamiennego
(równowartość około 9 mld m3gazu ziemnego). Natomiast ciepłownie i
elektrociepłownie (poza energetyką zawodową) zużywają rocznie na
produkcję ciepła sieciowego 13,5-15,5 mln ton węgla, głównie miałów
energetycznych. W ostatnich dwóch latach w tym sektorze obserwowano
wzrost zużycia węgla nawet do około 21 mln ton. Ponadto węgiel używany
jest w wielu gospodarstwach domowych do ogrzewania wody oraz
przygotowywania posiłków.
Jaki węgiel?
Są to głównie sortymenty grube i średnie o wysokiej kaloryczności (do 30 MJ/kg) oraz niskiej
zawartości popiołu i siarki (kolejno < 5,0 proc.
i < 0,6 proc.).W ostatnich latach podaż tych
sortymentów jest niższa od popytu, stąd też wę-gle te są importowane.
Niestety, pomimo wysokich parametrów jako-ściowych, węgle te spalane są w przestarzałych,
niskosprawnych piecach i kotłach lub też w kotłach przystosowanych do spalania koksu, czego
efektem jest między innymi duża emisja produktów spalania do powietrza.
Sytuację miały poprawić programy gazyfikacji, wspierane przez fundusze ochrony środowiska. Według ostatnich danych, dostęp do
sieci gazowej ma około 7,2 mln gospodarstw
domowych, co stanowi około 50,7 proc. ogólnej
ilości gospodarstw. Na uwagę zasługuje jednak
fakt, że tylko około 20 proc. gospodarstw, które
posiadają dostęp do gazu (około 10 proc. gospodarstw ogółem), stosuje go do celów grzewczych
(86,4 PJ). Niestety,o wyborze sposobu ogrzewania domu ciągle decyduje czynnik ekonomiczny
i dotychczasowe próby wyeliminowania węgla
z ogrzewnictwa indywidualnego kończyły się podejmowaniem spalania tanich i złych jakościowo
paliw odpadowych, w tym toksycznych odpadów
komunalnych.
Programy ograniczenia niskiej emisji
Realizowane w ubiegłych latach przez samorządy wielu miast i gmin programy ograniczania
niskiej emisji (PONE) wykazały, że rozwiązaniem
alternatywnym mogą być niskoemisyjne kotły retortowe o sprawności dochodzącej do 80 proc.,
opalane wysokojakościowymi węglowymi paliwami kwalifikowanymi.
Stosowanie tych urzą-dzeń pozwala na pozyskanie najtańszej energii
cieplnej przy jednoczesnej redukcji emisji produktów spalania paliw węglowych o ponad 90 proc.
w stosunku do tradycyjnych kotłów węglowych.
Należy jednak podkreślić, że dość często
realizacja PONE w oparciu o nowoczesne kotły węglowe napotykała na problemy związane
z zapewnieniem odpowiednich paliw węglowych.Wynikało to z braku
koordynacji i współ-działania producentów kotłów, inwestorów i
producentów węgla.
Parametry jakościowe przykładowych sortymentów, spełniających wymagania
technologiczno-ekologiczne nowoczesnych węglowych kotłów
retortowych przedstawiono w tabeli powyżej.
Ponadto prowadzone aktualnie prace w grupie roboczej Komisji Europejskiej ds. Ekoprojektu
i Energetycznego znakowania produktów związanych z energią (The Working
Group on the Ecodesign and Energy Labeling of Energy-using Products)
zmierzają do wprowadzenia ujednoliconych,
zaostrzonych wymagań jakościowych oraz certyfikacji urządzeń grzewczych opalanych paliwami
stałymi we wszystkich krajach Unii Europejskiej.
Potrzebna Platforma
Stąd też Polska Izba Ekologii w Katowicach
wystąpiła z inicjatywą powołania zespołu
roboczego, w skład którego wchodziliby krajowi producenci kotłów na paliwa stałe oraz
producenci kwalifikowanych paliw. W trakcie
spotkań przedstawicieli obydwu branż w listopadzie i grudniu 2012 roku
stwierdzono celowość i konieczność zacieśnienia i koordynacji
współpracy oraz powołano Platformę Producentów Niskoemisyjnych Urządzeń Grzewczych
i Kwalifikowanych Paliw Stałych (PNUGKPS),
która będzie działała pod auspicjami PIE. Opracowano regulamin działania, a 27 maja 2013 r.
uczestnicy spotkania wybrali w tajnym głosowaniu Zarząd Platformy, w skład którego weszli:
dr inż. Leon Kurczabiński z Katowickiego Holdingu Węglowego SA (przewodniczący) oraz
dr inż. Krystyna Kubica (PIE) i mgr inż. Magdalena Najgeburska-Dziubeła (PW DEFRO).
Główne kierunki działań wynikające z założonej
misji to między innymi:
– współpraca z jednostkami badawczo-rozwojowymi i naukowymi na rzecz
rozwoju i wdrażania innowacyjnych rozwiązań techniczno-technologicznych;
– współdziałanie z jednostkami stanowiącymi
prawo w odniesieniu do urządzeń grzewczych małej mocy opalanymi paliwami stałymi
i w odniesieniu do paliw stałych oraz sektora
ochrony środowiska;
– prowadzenie kampanii edukacyjnej oraz
szerokie propagowanie wiedzy z zakresu
czystych technologii spalania paliw stałych
w instalacjach małej mocy, jakości paliw,
aspektów ekonomicznych wytwarzania czystej i taniej energii cieplnej z paliw stałych
oraz zagadnień społecznych, ochrony zdrowia i środowiska;
– współpraca z organizacjami samorządowymi i ekologicznymi w zakresie propagowania
niskoemisyjnych technologii grzewczych na
kwalifikowane paliwa stałe – angażowanie się
w regionalne programy ograniczania niskiej
emisji;
– organizowanie cyklicznych warsztatów i szkoleń podmiotów działających w Platformie oraz
podmiotów działających w branży instalacyjno-grzewczej;
– propagowanie wiedzy o przepisach prawa,
normach i wymaganiach technicznych oraz
jakościowych urządzeń grzewczych, paliw
stałych, a także o innowacyjnych rozwiązaniach technologicznych za pomocą różnych
technik informacyjnych: na odpowiedniej
stronie www serwisu PIE, ulotek i materiałów
informacyjnych.
Efekty dotychczasowego działania zespołu
to między innymi opracowanie kryteriów jakościowych paliw stałych – kwalifikowanych
sortymentów węgla oraz kryteriów dobrowolnych zobowiązań jakościowych dla urządzeń
grzewczych, które mogłyby być dopuszczone do
stosowania w ramach programów PONE.Dokumenty te przesłano do Ministerstwa Środowiska,
Ministerstwa Gospodarki i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Zostały one również włączone jako załączniki do
opracowywanego Krajowego Programu Ochrony Powietrza.
Prowadzone są także działania nad uruchomieniem programu edukacyjnego,
obejmującego omawianą tematykę, a ponadto przygotowywane jest spotkanie
przedstawicieli Platformy z przedstawicielami Ministerstwa Środowiska.
Opracował: dr inż. Leon Kurczabiński
Tytuł i śródtytuły pochodzą od Redakcji
|
|
