18 stycznia w Euro-Centrum w Katowicach odbyła się konferencja prasowa,
której głównym - chociaż niejedynym - tematem było finansowanie budowy
domów niskoenergetycznych. Miejsce spotkania zostało wybrane
nieprzypadkowo. Jest to bowiem jedyna w kraju tego typu "fabryka domów
niskoenergetycznych".
Na terenie Euro-Centrum od czterech sezonów funkcjonuje również pierwszy w regionie tzw. „dom pasywny”, a także pracuje unikatowe w skali Polski laboratorium badające skuteczność i wiarygodność oferowanych na rynku materiałów niskoenergetycznych. Mieliśmy okazję zwiedzić te obiekty, a tym samym zapoznać się z praktycznym oszczędzaniem energii w konkretnym budynku oraz sposobami weryfikowania i unikania wszelkiego rodzaju możliwych „oszustw” na rynku budownictwa niskoenergetycznego.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Europy zobowiązuje kraje członkowskie do budowy po 31 grudnia 2020 roku budynków o niemal zerowym zużyciu energii. Większość nowych budynków w Austrii, Szwajcarii czy Niemczech już teraz ma charakter pasywny lub zeroenergetyczny. W Polsce, pomimo tego, że ustawa z 2011 roku o efektywności energetycznej przewiduje wzorcową rolę sektora publicznego w podnoszeniu efektywności energetycznej – zainteresowanie budownictwem tego typu dopiero się zaczyna. Dlatego tak ważne było to spotkanie, dające możliwość zapoznania się z korzyściami, ale także z trudnościami związanymi z powstawaniem na Śląsku budynków oszczędzających energię.
Gabriela Lenartowicz, prezes Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach, witając zgromadzonych licznie dziennikarzy, powiedziała, że jest to kolejne spotkanie przyjaciół Funduszu, a tym samym przyjaciół ekologii. W swoim wystąpieniu przedstawiła informacje o działaniach Funduszu wykorzystującego publiczne środki dla dobra mieszkańców w tak szczególnym regionie, jakim jest Śląsk (zurbanizowanym i uprzemysłowionym), przynoszącym znaczące wpływy środków finansowych do Funduszu, ale także wymagającym ciągle dużych nakładów na ochronę środowiska.
Dlatego tak ważna jest kwestia oszczędzania energii – podkreśliła Gabriela Lenartowicz. Jako członek Unii Europejskiej stoimy przed wyzwaniami związanymi z tzw. Pakietem Energetyczno-Klimatycznym. Straty energii cieplnej z samego tylko sektora budownictwa dadzą się przeliczyć w Polsce na około 10 mld złotych rocznie! Czyli aż tyle „ulatuje” z naszych kieszeni. Efektywność energetyczna nie podlega zatem dyskusji i należy wspierać budownictwo niskoenergetyczne zarówno w nowopowstających obiektach użyteczności publicznej, jak i w budynkach mieszkalnych. – Chcemy – jako Fundusz wojewódzki – dać przykład innym regionom, że takie budownictwo jest efektywne ekologicznie i ekonomicznie – podsumowała Gabriela Lenartowicz.
Możliwości i warunki dofinansowania ze środków WFOŚiGW w Katowicach budowy domów energooszczędnych przedstawiły w obszernym wystąpieniu Ewa Maniecka i Agnieszka Kowalkowska z Zespołu Ochrony Atmosfery i Powierzchni Ziemi. Mieliśmy więc okazję zapoznać się z wynikami przedsięwzięcia pod nazwą Linia kredytowa LDE-1 „DOM ENERGOOSZCZĘDNY”, obsługiwaną przez Bank Ochrony Środowiska. Była to pierwsza w kraju, pilotażowa linia kredytowa, w ramach której osoby fizyczne (w tym prowadzące działalność gospodarczą) mogły w latach 2011-2012 ubiegać się o dofinansowanie do 200 tys. zł na budowę domu energooszczędnego. WFOŚiGW w Katowicach przeznaczył na ten cel 2 mln złotych. Zawarto 24 umowy kredytowe, a wartość udzielonych kredytów wyniosła 1,76 mln złotych.
Ponieważ przedsięwzięcie sprawdziło się w praktyce – powstała nowa linia kredytowa LDE-2 na lata 2013-2014. Na niskooprocentowane kredyty zabezpieczono tym razem 3 mln złotych. Dofinansowanie uzyskają obiekty, których zapotrzebowanie na energię końcową będzie niższe od 50 kilowatogodzin na metr kwadratowy rocznie, jednak z wyłączeniem energii na przygotowanie ciepłej wody. Okres spłaty kredytu wydłużono do 12 lat, co jest bardziej korzystne i przyjazne dla potencjalnych kredytobiorców. Maksymalną kwotę kredytu określono na 200 tys. zł.
I tu pojawia się pytanie, dlaczego zmiany w budownictwie są konieczne, dlaczego budowa domów pasywnych lub zeroenergetycznych ma aż takie znaczenie dla środowiska? Budownictwo, obok przemysłu i transportu, jest największym użytkownikiem energii (około 40 proc., w tym prawie 68 proc. energii elektrycznej). Budynki zużywają także 12 proc. zasobów słodkiej wody i aż 88 proc. wody pitnej. Rocznie emitują około 40 proc. emisji zanieczyszczeń do powietrza w całej Unii Europejskiej oraz wytwarzają 40 proc. miejskich odpadów stałych (dane z Komisji Europejskiej). Budynek pasywny to obiekt o minimalnym zapotrzebowaniu na energię niezbędną do ogrzania wnętrza 15 kWh/m2/rok, czyli 1,5 litra oleju opałowego albo 1,5 m2 gazu ziemnego na m2 w porównaniu do z 120 kWh/m2/rok w budynku konwencjonalnym.
W pełni pasywny biurowiec PNT Euro-Centrum w Katowicach jest jednym z pierwszych takich budynków w Europie Środkowo-Wschodniej. Cały projekt oparto na ekologicznych i energooszczędnych rozwiązaniach. Budnek pozbawiony jest tradycyjnych systemów grzewczych i chłodzących – zastępują ją nowoczesne technologie: energię geotermalną, przetwarzaną przez pompy ciepła, pozyskuje system sond geotermalnych. Kolektory słoneczne wykorzystują energię promieniowania słonecznego. Fotoogniwa z kolei zamienią ją na energię elektryczną. Odpowiednią jakość klimatu wewnątrz budynku zapewnia wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła. System wentylacji wspomaga gruntowy wymiennik ciepła. Stropy grzewczo-chłodzące w systemie BKT, dzięki płytom żelbetowym, zapewniają komfort techniczny użytkownikom budynku. System chłodzenia w upalne dni będzie wspomagany przez agregat wody lodowej. Okna pasywne w zimie zapewniają ochronę przed utratą ciepła, latem zaś – dzięki automatycznym żaluzjom fasadowym – zapobiegają przegrzaniu pomieszczeń.
Budownictwo pasywne jest przyjazne dla środowiska oraz zdrowe i przyjazne dla jego użytkowników. Jest także tanie w eksploatacji, a koszt budowy pasywnego domu jest niewiele wyższy od budownictwa tradycyjnego. Budownictwo pasywne przyczynia się także do upowszechniania niskoemisyjnych i odnawialnych źródeł energii, a także rozwija i upowszechnia nowe technologie. Z myślą o przyszłości – odpowiada na wyzwania idei zrównoważonego rozwoju.
Aby im sprostać, powstało Konsorcjum Badawcze, w skład którego wchodzą: Politechnika Śląska (lider), Uniwersytet Śląski, Instytut Technik Innowacyjnych EMAG, Euro-Centrum Park Naukowo-Technologiczny, Główny Instytut Górnictwa, Instytut Elektroenergetyki i Sterowania Układów oraz Instytut Techniki Cieplnej.
Jednym z zadań badawczych jest Zwiększenie wykorzystania energii z OZE w budownictwie, prowadzone w ramach strategicznego projektu Narodowego Centrum Badań i Rozwoju „Zintegrowany system zmniejszania eksploatacyjnej energochłonności budynków”. Celem badań jest opracowanie rekomendacji dotyczących wdrażania odnawialnych źródeł energii w budynkach. Efektem finalnym prac będą rekomendacje w formie publikacji i programu komputerowego, które będą pomocne projektantom, wykonawcom, właścicielom i zarządcom budynków, samorządom, a także przedstawicielom administracji odpowiedzialnym za budownictwo.
