Wspomaganie przez WFOŚiGW w Katowicach zadań z zakresu ochrony wód i gospodarki wodnej w celu ochrony cennego dobra, jakim jest woda.

Woda jest kluczowym dla ludzkości zasobem naturalnym, źródłem i czynnikiem wzrostu gospodarczego i dobrobytu. Woda jest również zasadniczym elementem naturalnych ekosystemów i regulacji klimatu.

http://pl.fotolia.com/

http://pl.fotolia.com/

Spojrzenie Wspólnot Europejskich na gospodarkę wodną oraz na wodę i jej jakość zmieniło się w 2000 r. po ustanowieniu Ramowej Dyrektywy Wodnej. Jej głównym celem jest ochrona wód dla przyszłych pokoleń.

Celem operacyjnym jest osiągniecie do 2015 roku dobrego stanu wód, czyli stanu jak najmniej zakłóconego działalnością człowieka. Cel ten wynika z wprowadzenia do polityki zasady zrównoważonego rozwoju i dotyczy:
– zaspokojenia zapotrzebowania na wodę ludności, rolnictwa i przemysłu;
– promowania zrównoważonego korzystania z wód;
– ochrony wód i ekosystemów znajdujących się w dobrym stanie ekologicznym;
– poprawy jakości wód i stanu ekosystemów zdegradowanych działalnością człowieka;
– zmniejszenia zanieczyszczenia wód podziemnych;
– zmniejszenia skutków powodzi i suszy.

Dyrektywa Wodna w swojej preambule mówi, że woda nie jest produktem handlowym takim jak każdy inny, ale raczej dziedzictwem, które musi być chronione, bronione i traktowane jako takie.

Dyrektywa zobowiązuje do prowadzenia takiej polityki wodnej, która zapewni ludziom dostęp do czystej wody pitnej po rozsądnej cenie, umożliwiającej rozwój gospodarczy i społeczny przy równoczesnym poszanowaniu potrzeb środowiska naturalnego.

Zgodnie z art. 1 ustawy Prawo wodne gospodarowanie wodami powinno być prowadzone z zachowaniem zasady racjonalnego i całościowego traktowania zasobów wód powierzchniowych i podziemnych, z uwzględnieniem ich ilości i jakości, oraz prowadzone w taki sposób, aby nie dopuścić do wystąpienia możliwego do uniknięcia pogorszenia ekologicznych funkcji wód oraz pogorszenia stanu ekosystemów lądowych i terenów podmokłych bezpośrednio zależnych od wód.

Natomiast zgodnie z art. 2 ustawy zarządzanie zasobami wodnymi służyć powinno zaspokajaniu potrzeb ludności, gospodarki, ochronie wód i środowiska.

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach od wielu już lat stara się wspomagać realizację wytycznych ujętych m.in. w Ramowej Dyrektywie Wodnej. Ustawowym celem realizowanej przez Fundusz pomocy finansowej jest wspieranie działań mających za zadanie m.in. ochronę zasobów wodnych oraz właściwą gospodarkę wodną. Od momentu powstania Fundusz wspiera projekty związane z budową i modernizacją sieci kanalizacji zbiorczych i oczyszczalni komunalnych zapewniających odpowiedni poziom oczyszczania ścieków.

W pierwszej kolejności dofinansowywane są sieci kanalizacji sanitarnej i oczyszczalnie ujęte w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych. W przypadku gdy niemożliwa jest budowa kanalizacji, Fundusz wspiera realizowane przez gminy programy budowy przydomowych oczyszczalni ścieków jako alternatywne sposoby rozwiązania problemów związanych z uporządkowaniem gospodarki ściekowej.

Dofinansowaniem objęte są również:
– obiekty i urządzenia zwiększające bezpieczeństwo przeciwpowodziowe;
– budowa i modernizacja zbiorników małej retencji;
– uzupełnienie w sprzęt przeciwpowodziowy;
– usuwanie skutków powodzi w urządzeniach wodnych, brzegach rzek i potoków oraz urządzeniach ochrony środowiska;
– wspieranie inwestycji hydroenergetycznych poprawiających bezpieczeństwo przeciwpowodziowe.

Ponadto Fundusz dofinansowuje zadania z zakresu:
– wymiany odcinków sieci wodociągowych azbestowo-cementowych i ołowianych;
– wymiany zdegradowanych sieci wodociągowych, w których występują znaczne straty wody;
– zaopatrzenia w wodę do celów pitnych obszarów wiejskich;
– modernizacji stacji uzdatniania wody w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw wody pitnej w przypadku niewłaściwej jakości wody;
– budowy i modernizacji obiektów gospodarki osadowej w zakresie przeróbki osadów ściekowych w oczyszczalniach ścieków.

Tak sformułowany zakres działań zgodny jest z założeniami Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych oraz z Programem dla Odry – 2006, Programem ochrony przed powodzią w dorzeczu górnej Wisły, a także z Programem małej retencji dla województwa śląskiego.

Tylko w ostatnich pięciu latach udzielona pomoc przez WFOŚiGW w Katowicach w zakresie finansowania zwrotnego z zakresu ochrony wód wyniosła ponad 550 mln zł. Natomiast zakres finansowania bezzwrotnego w tym kierunku sięgał blisko 100 mln zł.


W zakresie gospodarki wodnej fundusz wydatkował prawie 50 mln zł na pomoc zwrotną oraz na pomoc bezzwrotną około 70 mln zł.

Finansowanie zwrotne dotyczyło przede wszystkim zadań z zakresu budowy kanalizacji sanitarnej, oczyszczalni ścieków oraz systemów odprowadzania ścieków.


Pomoc bezzwrotną skierowano głównie na realizację zadań związanych z profilaktyką przeciwpowodziową oraz usuwaniem szkód powodziowych.

Bezpośrednią miarą wspieranych działań są efekty rzeczowe i ekologiczne związane z realizacją inwestycji. Na przestrzeni ostatnich pięciu lat wskaźniki pokazane w tab. 1. obrazują przede wszystkim tendencje wzrostowe w zakresie realizacji inwestycji związanych z budową kanalizacji sanitarnej, co niewątpliwie wynika ze zbliżającego się roku 2015, który został wyznaczony jako rok graniczy do wypełnienia zobowiązań akcesyjnych.

Przy budowie kanalizacji sanitarnej obrazowym miernikiem jest ilość wykonanych podłączeń do budynków, ukazujący rzeczywiste ilości posesji, z których odprowadzane będą ścieki, a tym samym określający ilości odprowadzanych do oczyszczenia ścieków. Natomiast w zakresie zadań dotyczących budowy lub modernizacji oczyszczalni ścieków takim miernikiem jest przepustowość tych oczyszczalni.

W zadaniach dofinansowywanych z zakresu gospodarki wodnej miernikami efektów są przede wszystkim wartość rezerwy powodziowej, a także wartość prawidłowego przepływu przy regulacji cieków.

W wyniku umów zawartych tylko w 2011 roku zaplanowana została realizacja:
– z zakresu ochrony wód:
– 588,4 km kanalizacji sanitarnej;
• 6,6 km kanalizacji deszczowej;
• 525 szt. przepompowni ścieków;
• 125 szt. przydomowych oczyszczalni ścieków;
• 11 223 szt. podłączeń do kanalizacji;
• 7 nowych oczyszczalni ścieków o łącznej przepustowości ścieków 3710 m3/d;
• 4 zmodernizowanych oczyszczalni ścieków o łącznej przepustowości 26 596 m3/d;
– z zakresu gospodarki wodnej:
• 135,6 km sieci wodociągowej;
• 1886 szt. przyłączy wodociągowych;
• wymiany 17,3 km sieci wodociągowych z azbestocementu;
• budowy i modernizacji 3 zbiorników retencyjnych;
• 3 stacji uzdatniania wody i 3 ujęć wody;
• 2 km nowych wałów przeciwpowodziowych;
• zakup sprzętu przeciwpowodziowego;
• usuwania szkód powodziowych z 2010 r., w tym przywrócenie sprawności technicznej na 4 oczyszczalniach ścieków, 4 ujęciach wody, 517 m kolektorów kanalizacyjnych, 4 km obwałowań rzek, stworzenie warunków do prawidłowego przepływu na 28 km rzek i potoków.

Do najważniejszych inwestycji obejmujących ochronę wód, do których przystąpiono w 2011 r., należą zadania pn.:
– Rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków Centrum w Dąbrowie Górniczej – inwestycja realizowana przez Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Dąbrowie Górniczej dostosuje oczyszczalnię CENTRUM w Dąbrowie Górniczej do przyjęcia zwiększonej ilości ścieków pochodzących z rozbudowywanej sieci kanalizacji sanitarnej na terenie miasta. Przepustowość zmodernizowanej mechaniczno- biologicznej oczyszczalni wyniesie 24 973 m3/d.
– Kanalizacja sanitarna Gminy Jasienica w ramach ochrony zlewni zbiornika Goczałkowickiego – Gmina Jasienica wybuduje 42,7 km kanalizacji sanitarnej i 5 przepompowni ścieków. Zostaną odprowadzone ścieki z 550 podłączeń.
– Kanalizacja sanitarna wraz z oczyszczalnią ścieków w Gminie Gierałtowice – Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Przyszowicach realizuje budowę 87,2 km sieci kanalizacji sanitarnej, 28 przepompowni oraz oczyszczalni o przepustowości 1819,7 m3/d.
– Ochrona zbiornika wody pitnej Dziećkowice poprzez budowę kanalizacji sanitarnej dla Miasta Imielin – etap II (obszar 2) – przedsięwzięcie realizuje Gmina Imielin poprzez budowę 33,7 km kanalizacji sanitarnej z 1 przepompownią oraz 500 podłączeń do budynków.

Do najważniejszych inwestycji obejmujących zarówno zakres ochrony wód, jak również gospodarki wodnej należą zadania pn.:
– Modernizacja i rozbudowa systemu kanalizacyjnego miasta Jaworzna – faza I – zadanie realizowane przez Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Jaworzno obejmuje budowę: 86 km kanalizacji sanitarnej z 2705 podłączeniami do budynków, 13 przepompowniami oraz budowę 4,6 km sieci wodociągowej wraz ze Stacją Uzdatniania Wody o przepustowości 10 000 m3/d.
– Rozbudowa sieci wodociągowej i kanalizacji sanitarnej w aglomeracji Wisła – etap III. Dz. 1. Budowa urządzeń kanalizacji san. Dz. 2. Uszczelnienie kanalizacji san. Dz. 3. Budowa urządzeń wodociągowych – inwestycja realizowana przez Gminę Wisła polega na budowie 25,6 km kanalizacji sanitarnej z 350 podłączeniami oraz sieci wodociągowej o długości 12 km wraz 150 przyłączami do budynków.

Do najważniejszych inwestycji z zakresu gospodarki wodnej, do których przystąpiono w 2011 r., należą zadania:
– Budowa lewostronnego obwałowania rzeki Odry w km 63+300-66+500 wraz z budowlami na dł. 2,2 km w gm. Rudnik – etap III – inwestorem budowy 2 km wału rzeki Odry jest województwo śląskie.
– Budowa suchego zbiornika przeciwpowodziowego w miejscowości Krzanowice, gmina Krzanowice, powiat raciborski – zadanie realizowane przez województwo śląskie ma na celu budowę suchego zbiornika retencyjnego o pojemności 418 512 m3.
– Budowa wodociągu w Górkach Wielkich – etap II – w ramach inwestycji realizowanej przez Gminę Brenna zostanie wybudowana sieć wodociągowa o długości 14,8 km wraz z 254 przyłączami i 2 zbiornikami wody pitnej o łącznej pojemności 200 m3.
– Budowa sieci wodociągowej z przyłączami oraz ujęciem wody w m. Koniecpol Stary, Luborcza i Zagacie oraz budowa sieci wodociągowej i przyłączy w m. Aleksandrów, Michałów – zadanie realizowane przez Gminę Koniecpol obejmuje budowę 18,3 km sieci wodociągowej z 319 przyłączami i ujęciem wody o wydajności 222,8 m3/d.

W latach wcześniejszych do najważniejszych inwestycji z zakresu ochrony wód należały m.in. zadania z założonymi efektami pn.:
– Ochrona wód dorzecza Górnej Odry w zlewni oczyszczalni ścieków Karkoszka II w Wodzisławiu Śląskim – budowa 125,6 km sieci kanalizacyjnej.
– Gospodarka ściekowa w Tychach – budowa: 164,6 km kanalizacji sanitarnej, 104,4 km kanalizacji deszczowej oraz adaptacja 5,5 km istniejącej sieci na kanalizację sanitarną i 22,9 km na kanalizację deszczową, a także wykonanie 3300 szt. przyłączy kanalizacyjnych.
– Ochrona zbiornika wody pitnej Dziećkowice poprzez budowę kanalizacji sanitarnej dla Miasta Imielin – etap II (obszar 1,1 a) – budowa: 35,9 km kanalizacji sanitarnej, 480 szt. podłączeń kanalizacyjnych oraz 1 przepompowni ścieków.
– Kontrakt nr 8A: Budowa sieci wodno-kanalizacyjnej w dzielnicy Kleszczów i części dzielnicy Śródmieście w Żorach – Obszar Wschód. Zadanie II etap 2 – budowa: 5,7 km sieci wodociągowej, 9,1 km sieci kanalizacji sanitarnej, 3,3 km deszczowej, 3 przepompowni, mechaniczno-chemiczno- biologicznej oczyszczalni o przepustowości 11 622 m3/d.
– Budowa i modernizacja oczyszczalni ścieków komunalnych w Rudzie Śląskiej (przepustowość 10 000 m3/d), Kłobucku (przepustowość 2100 m3/d), Bestwinie (przepustowość 720 m3/d).
– Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej w gminach: Częstochowa (74,9 km), Rybnik (67,9 km), Ruda Śląska (31,0 km), Miedźna (21,2 km), Kamienica Polska (35,1 km), Brenna (24,9 km), Pawłowice (11,8 km).

– Budowa sieci wodociągowej wraz z przyłączami domowymi w sołectwach: Grodziec, Wieszczęta, Bielowicko Zagoje, Łazy-Świętoszówka – budowa 15,5 km sieci wodociągowej oraz 196 podłączeń.
– Modernizacja stacji uzdatniania wody w Kończycach Małych – „Karolinka” – budowa stacji uzdatniania wody o wydajności 500 m3/d.
– Zabezpieczenie przeciwpowodziowe poprzez regulację i odbudowę cieków „od Przystajni” i „z Cybatej Góry” w powiecie kłobuckim – regulacja rzeki na długości 4,4 km.
–– Odtworzenie zniszczeń na oczyszczalni ścieków w Czechowicach-Dziedzicach, które wystąpiły wskutek powodzi w maju i czerwcu 2010 r.
– Naprawa i wymiana urządzeń oraz odbudowa obiektów oczyszczalni ścieków przy ul. Jagiełły w Bieruniu zniszczonych na skutek powodzi.
– Wykonanie 80,3 km sieci wodociągowej, m.in. w gminach: Ciasna (20,1 km),Dąbrowa Zielona (10,2 km), Goleszów (9,7 km), Pilchowice (4,6 km), Ornontowice (6,3 km), Poraj (2,9 km).
– Modernizacja stacji uzdatniania wody w: Woźnikach o wydajności 576 m3/d, Słotwinie o wydajności 300 m3/d.
– Regulacja rzeki Puńcówka w powiecie cieszyńskim na długości 1,8 km, rzeki Pisarzówka w Wilamowicach na długości 1,5 km, rzeki Wapienica w Czechowicach-Dziedzicach na długości 1,1 km.

Ewaluacja i zmiana potrzeb środowiskowych powoduje, że Fundusz ustala nowe priorytety w obszarach ochrony wód i gospodarki wodnej, związane m.in. z zastosowaniem odnawialnych źródeł energii w gospodarce wodnej (wsparcie inwestycji hydroenergetycznych mających istotne znaczenie dla poprawy bezpieczeństwa przeciwpowodziowego) oraz poprawą jakości wód powierzchniowych i podziemnych (budowa i modernizacja obiektów gospodarki osadowej w zakresie przeróbki osadów ściekowych w oczyszczalniach ścieków ujętych w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków), a także zwiększeniem możliwości dostępu do wody pitnej (budowa lub modernizacja urządzeń w celu zapewnienia dostaw wody pitnej w przypadku niewystarczającej ilości wody).

Fundusz stara się więc nie tylko realizować bieżące cele i priorytety, ale także wychodzić o krok naprzód wobec nowych wyzwań w zakresie ochrony wód i gospodarki wodnej.


„Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach”