Licznik odwiedzin:  |
|
Ekonomia zrównoważonego rozwoju |
Na naszych oczach w tempie wcześniej
niespotykanym zmienia się świat. Przez ostatnie tygodnie środki masowego
przekazu donosiły, że Eurolandowi grozi zapaść, jeżeli szybko nie
powstrzyma kryzysowego wirusa. Grecja w stanie bankructwa. Włochy na
łasce spekulantów. Francja zagrożona utratą AAA. Polska też ucierpi –
oto niektóre tytuły.
foto: http://pl.fotolia.com
foto: http://pl.fotolia.comEuropejski szczyt, który o północy z 26 na 27 października wydawał się
klęską, o 4 rano ogłosił sukces. Szczyt powstrzymał nastroje paniki.
Giełdy poszły w górę. Czy na długo? Pewnie na kilkanaście miesięcy
Europa kupiła sobie spokój na niemieckich warunkach. Wydaje się, że
porozumienie i tak nie będzie miało wpływu na fundamentalne problemy
strefy euro. Nawet z pomocą Chin.
To działania doraźne. Bez odpowiedzi pozostają pytania o to, dlaczego
brak jest działań systemowych. Jak długo będziemy żyli na koszt
przyszłych pokoleń? Stara makroekonomia zbankrutowała, a nowej jeszcze
nie ma. Makroekonomiści tak długo ignorowali zachodzące zmiany, że
stracili kontakt z rzeczywistością.
Dwa miesiące temu w Lindau nad Jeziorem Bodeńskim spotkała się elita ekonomiczna świata (17 ekonomicznych noblistów, 360 najzdolniejszych młodych ekonomistów).
J. Stiglitz w wykładzie zatytułowanym „Wyobrażenie sobie ekonomii, która działa” powiedział: To nie jest dobry czas dla makroekonomii, skoro żadne modele nie przewidziały kryzysu i skoro nie mamy żadnego modelu pokazującego, jak z niego wyjść. (…) Musimy zbudować nową ekonomię [1].
Poszukiwania „nowej ekonomii” od lat idą w różnych kierunkach. Jedną ze szkół jest tzw. ekonomia zrównoważonego rozwoju.
W 2010 r. na polskim rynku wydawniczym ukazała się praca prof. Holgera Rogalla zatytułowana „Ekonomia zrównoważonego rozwoju” [2]. H. Rogall pisze: (…) nadszedł czas zmiany paradygmatu nauk o gospodarce – czas ekonomii zrównoważonego rozwoju. Ta zmiana dokonuje się od 1992 r., od szczytu w Rio de Janeiro dotyczącego środowiska i rozwoju.
Ta jedna z kluczowych dla świata idei z trudem materializuje się. Zrównoważony, trwały rozwój odmieniany jest na różne sposoby. Ekonomia zrównoważonego rozwoju jako odrębny kierunek (nurt) badawczy dopiero się kształtuje. Na tym etapie wszystkie modele i kategorie wymagają rozpoznania, przeanalizowania i doprecyzowania.
Praca Rogalla jest ważnym głosem w tej dyskusji. Autor i jego współpracownicy stawiają sobie za cel przystępne wyjaśnienie podstaw tworzącej się ekonomii zrównoważonego rozwoju, przy czym przez zrównoważony rozwój rozumieją: (…) dążenie do zapewnienia wszystkim żyjącym obecnie ludziom i przyszłym pokoleniom dostatecznie wysokich standardów ekologicznych, ekonomicznych i społeczno-kulturowych w granicach tolerancji natury przez wprowadzenie w życie zasady sprawiedliwości wewnątrzpokoleniowej i międzypokoleniowej.
Książkę podzielono na 12 rozdziałów. Poprzedzony wprowadzeniem rozdział pierwszy omawia sytuację wyjściową ekonomii zrównoważonego rozwoju. W rozdziale drugim wyjaśniono podstawy ekonomii tradycyjnej. Rozdział trzeci jest poświęcony rozwojowi ekonomii tradycyjnej w kierunku ekonomii zrównoważonego rozwoju z uwzględnieniem koniecznych reform i zmian. Rozdział czwarty wyjaśnia główne tezy ekonomii zrównoważonego rozwoju oraz nasuwające się w związku z nimi kontrowersje.
Europejski szczyt, który o północy z 26 na 27 października wydawał się klęską, o 4 rano ogłosił sukces. Szczyt powstrzymał nastroje paniki. Giełdy poszły w górę. Czy na długo? Pewnie na kilkanaście miesięcy Europa kupiła sobie spokój na niemieckich warunkach. Wydaje się, że porozumienie i tak nie będzie miało wpływu na fundamentalne problemy strefy euro. Nawet z pomocą Chin.
To działania doraźne. Bez odpowiedzi pozostają pytania o to, dlaczego brak jest działań systemowych. Jak długo będziemy żyli na koszt przyszłych pokoleń? Stara makroekonomia zbankrutowała, a nowej jeszcze nie ma. Makroekonomiści tak długo ignorowali zachodzące zmiany, że stracili kontakt z rzeczywistością.
Dwa miesiące temu w Lindau nad Jeziorem Bodeńskim spotkała się elita ekonomiczna świata (17 ekonomicznych noblistów, 360 najzdolniejszych młodych ekonomistów).
J. Stiglitz w wykładzie zatytułowanym „Wyobrażenie sobie ekonomii, która działa” powiedział: To nie jest dobry czas dla makroekonomii, skoro żadne modele nie przewidziały kryzysu i skoro nie mamy żadnego modelu pokazującego, jak z niego wyjść. (…) Musimy zbudować nową ekonomię [1].
Poszukiwania „nowej ekonomii” od lat idą w różnych kierunkach. Jedną ze szkół jest tzw. ekonomia zrównoważonego rozwoju.
W 2010 r. na polskim rynku wydawniczym ukazała się praca prof. Holgera Rogalla zatytułowana „Ekonomia zrównoważonego rozwoju” [2]. H. Rogall pisze: (…) nadszedł czas zmiany paradygmatu nauk o gospodarce – czas ekonomii zrównoważonego rozwoju. Ta zmiana dokonuje się od 1992 r., od szczytu w Rio de Janeiro dotyczącego środowiska i rozwoju.
Ta jedna z kluczowych dla świata idei z trudem materializuje się. Zrównoważony, trwały rozwój odmieniany jest na różne sposoby. Ekonomia zrównoważonego rozwoju jako odrębny kierunek (nurt) badawczy dopiero się kształtuje. Na tym etapie wszystkie modele i kategorie wymagają rozpoznania, przeanalizowania i doprecyzowania.
Praca Rogalla jest ważnym głosem w tej dyskusji. Autor i jego współpracownicy stawiają sobie za cel przystępne wyjaśnienie podstaw tworzącej się ekonomii zrównoważonego rozwoju, przy czym przez zrównoważony rozwój rozumieją: (…) dążenie do zapewnienia wszystkim żyjącym obecnie ludziom i przyszłym pokoleniom dostatecznie wysokich standardów ekologicznych, ekonomicznych i społeczno-kulturowych w granicach tolerancji natury przez wprowadzenie w życie zasady sprawiedliwości wewnątrzpokoleniowej i międzypokoleniowej.
Książkę podzielono na 12 rozdziałów. Poprzedzony wprowadzeniem rozdział pierwszy omawia sytuację wyjściową ekonomii zrównoważonego rozwoju. W rozdziale drugim wyjaśniono podstawy ekonomii tradycyjnej. Rozdział trzeci jest poświęcony rozwojowi ekonomii tradycyjnej w kierunku ekonomii zrównoważonego rozwoju z uwzględnieniem koniecznych reform i zmian. Rozdział czwarty wyjaśnia główne tezy ekonomii zrównoważonego rozwoju oraz nasuwające się w związku z nimi kontrowersje. Do tych spraw powrócę dalej. Rozdział piąty zawiera rozważania dotyczące indywidualnego wymiaru ekonomii zrównoważonego rozwoju oraz jej założeń etycznych. Rozdział szósty omawia transdyscyplinarne podstawy ekonomii zrównoważonego rozwoju, zwracając szczególną uwagę na interesy jej aktorów i środki służące ich urzeczywistnianiu. Rozdział siódmy dotyczy narzędzi realizacji polityki zrównoważonego rozwoju. Rozdział ósmy omawia ścieżki strategiczne ekonomii zrównoważonego rozwoju: efektywność, spójność, wystarczalność. W rozdziale dziewiątym przedstawiono różne podejścia polityki gospodarczej do zagadnień zrównoważonej przebudowy społeczeństwa przemysłowego i polityki zatrudnienia. Rozdział dziesiąty odnosi się do zrównoważonej polityki energetycznej i ochrony klimatu. Rozdział jedenasty dotyczy podstaw zrównoważonej polityki mobilności. Rozdział dwunasty omawia różne aspekty polityki ochrony zasobów i polityki zagospodarowania odpadów. Ostatni rozdział to próba podsumowania i przewidywania na przyszłość.
Książka, pomyślana jako podręcznik dla studentów, nawiązuje do innych publikacji autora, podsumowuje, rozwija i syntetyzuje zawarte w nich wiadomości.
EKONOMIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU – 10 KLUCZOWYCH TEZ
Nie ma w tym artykule miejsca na pogłębioną recenzję czy omówienie. Ograniczę się do zasygnalizowania 10 kluczowych tez ekonomii zrównoważonego rozwoju, sformułowanych przez autora:
- Silne zrównoważenie. Ekonomia zrównoważonego rozwoju traktuje gospodarkę jako podsystem przyrody. Za cel stawia sobie trwałe zachowanie zasobów naturalnych, a nie ich optymalne wykorzystanie. Widzi konieczność silnego zrównoważenia.
- Pluralistyczne podejście. Chodzi o pluralizm metodyczny w uznaniu osiągnięć ekonomii tradycyjnej i środowiska.
- Ekonomia zrównoważonego rozwoju podważa uznawaną za bezwzględną suwerenność konsumenta, jak również dyskontowanie przyszłych kosztów i zysków płynących z działań na rzecz ochrony środowiska, przekonanie o możliwości substytucji wszelkich zasobów, także naturalnych.
- Kluczowe poglądy ekonomii zrównoważonego rozwoju koncentrują się wokół pytań, w jaki sposób można uzyskać wystarczające standardy ekonomiczne, społeczno-kulturowe i ekologiczne w granicach tolerancji natury i jak należy realizować zasadę sprawiedliwości międzypokoleniowej i wewnątrzpokoleniowej.
- Ekonomia zrównoważonego rozwoju kieruje się zasadami etycznymi, m.in. takimi jak sprawiedliwość, odpowiedzialność, praworządność i solidarność. Od homo oeconomicus do homo cooperativus.
- Podejście transdyscyplinarne.
- Konieczność zmiany warunków ramowych przy użyciu instrumentów polityczno-prawnych.
- Konieczność operacjonalizacji pojęcia zrównoważenia, nowe systemy pomiarów oraz strategie.
- Ekonomia zrównoważonego rozwoju odrzuca tzw. gospodarkę rynkową, podobnie jak gospodarkę centralnie sterowaną, na rzecz gospodarki zrównoważonej.
- Globalna odpowiedzialność. Wprowadzenie globalnych rozwiązań czy ram porządkowych. Podatek od transferu kapitału. Podatek Tobina, przeciwdziałanie dumpingowi.
Zasygnalizowane 10 tez wzbudza wiele wątpliwości. To materiał do dyskusji i dalszych prac nad zrozumieniem istoty współczesnego kryzysu. Neoliberalna ekonomia legła w gruzach. Nowa, pozwalająca zrozumieć i opisać kryzys, jeszcze nie powstała. Rodzi się m.in. dzięki takim pracom jak książka Holgera Rogalla.
W słowie wstępnym Ernst Urlich von Weizsäcker napisał: Dziś już wiemy, że sam rynek nie zapewnia ochrony człowiekowi ani środowisku. Potrzebna jest m.in. „ekologizacja systemu finansowego”, a B. Poskrobko w przedmowie dodaje: osobiście jestem przekonany, że ekonomia zrównoważonego rozwoju jest zaczątkiem ekonomii cywilizacji postindustrialnej.
Przemyślana forma dydaktyczna i przystępny język są dodatkowymi atutami książki.
Polecam te 580 stron wykładowcom i studentom kierunków ekonomicznych oraz związanych z ochroną środowiska i przyrody. Polecam wszystkim tym, którzy chcą uczestniczyć w procesie powstawania ekonomii zrównoważonego rozwoju.
Czesław Śleziak
Literatura:
1. J. Żakowski, Noga w chmurach, „Polityka” nr 36, z 31.08-06.09.2011, s. 22.
2. H. Rogall, Ekonomia zrównoważonego rozwoju. Teoria i praktyka. Przekład J. Gilewicz, wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2010.
|
|
