Rozmowa z Bernardem Błaszczykiem, wiceministrem środowiska

Nowy program, powstały przy współpracy Ministerstwa Środowiska i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej o wartości 300 mln zł, pomoże rozwiązać problemy związane z oczyszczaniem ścieków na obszarach, na których nie ma i w najbliższej przyszłości nie będzie sieci kanalizacyjnej. Dzięki środkom publicznym przydomowe oczyszczalnie ścieków mają na tych obszarach stać się ekologiczną alternatywą dla szamb.

– Jaki jest cel Programu Priorytetowego „Dofinansowanie przydomowych oczyszczalni ścieków oraz podłączeń budynków do zbiorczego systemu kanalizacyjnego”?

– Po raz drugi przygotowano program adresowany na potrzeby polskich rodzin w części dotyczącej ochrony środowiska. Do tej pory bowiem NFOŚiGW współpracował m.in. z polskimi samorządami terytorialnymi i to one były głównymi beneficjentami środków pochodzących z budżetu narodowego i wojewódzkich funduszy.

Program obejmuje dwa zadania, które będą finansowane z pieniędzy NFOŚiGW. Pierwszym z nich jest budowa przydomowych oczyszczalni ścieków. Drugi natomiast dotyczy podłączenia budynku do zbiorowego, już istniejącego systemu kanalizacyjnego.

Przydomowe oczyszczalnie mają rozwiązać problem ścieków na terenach pozbawionych sieci kanalizacyjnej. Z powodzeniem zastąpią one – często nieszczelne – szamba. Są proste w montażu i eksploatacji, tanie w utrzymaniu i ekologiczne, a oczyszczone ścieki spełniają wymogi standardów polskich i unijnych. Jednak celem programu jest nie tylko realizacja przyjętych przez Polskę zobowiązań wobec Unii Europejskiej, ale przede wszystkim skuteczniejsza ochrona życia i zdrowia obywateli. Jeśli będziemy mieli czystsze otoczenie, to z pewnością poprawi się także stan wód powierzchniowych i podziemnych.

– W jaki sposób można otrzymać pieniądze na przydomową oczyszczalnię?

– To gminy będą decydować, u kogo i na jakich zasadach będą mogły zostać wybudowane instalacje oczyszczające ścieki. Każdy, kto chce pozyskać środki na ten cel, będzie musiał złożyć wniosek w swoim urzędzie, który następnie złoży wniosek o dotację w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Jeśli zostanie on pozytywnie oceniony, to Fundusz podpisze z gminą umowę o dofinansowanie inwestycji.

Samorząd musi też rozpisać przetarg na wybór firmy, która dostarczy i zamontuje oczyszczalnię ścieków u zainteresowanych mieszkańców. W umowie będzie zaznaczone, że wyłoniona w przetargu firma będzie miała obowiązek konserwować taką oczyszczalnię przez pięć kolejnych lat.

Koszt instalacji może zostać obniżony nawet o 90 proc., z czego połowa będzie pochodziła z dotacji, a połowa to nisko oprocentowana pożyczka, na zwrot której będzie maksymalnie 15 lat.

Trzeba też wiedzieć, że gmina może zdecydować, że jest np. zainteresowana pozyskaniem tylko środków bezzwrotnych. Może to oznaczać, że mieszkańcy będą musieli pokryć z własnej kieszeni ponad połowę kosztów budowy przydomowej oczyszczalni.

– Czy każda przydomowa oczyszczalnia spełnia wymagania Programu?

– Nie. Tylko te, w których oczyszczanie ścieków zachodzi na drodze biologicznej. Z tego powodu na potrzeby programu wprowadzono pojęcie przydomowej biologicznej oczyszczalni ścieków, od której producentów wymagamy certyfikatu zgodności ze zharmonizowaną normą europejską, wydawaną dla konkretnego typoszeregu urządzeń przez laboratorium notyfikowane przez Komisję Europejską.

Wsparcie finansowe przeznaczone jest zatem na zagospodarowanie ścieków bytowo-gospodarczych powstających w gospodarstwach domowych, w gospodarstwach agroturystycznych oraz w obiektach użyteczności publicznej. Przydomowe oczyszczalnie muszą być biologiczne i obsługiwać powyżej 50 osób.

Pomocą nie są objęte niezabudowane działki oraz budynki, które nie są użytkowane. Odpowiedzialność za wybór odbiorców pomocy – czyli właścicieli wskazanych posesji do posadowienia przydomowej oczyszczalni ścieków lub wykonania podłączenia do kanalizacji sanitarnej – ponosić będzie Beneficjent.

Nie wszędzie też można taką przydomową oczyszczalnię wybudować. Z finansowania wyłączone są obszary, na których istnieje możliwość podłączenia się do istniejącego systemu kanalizacyjnego. Tam środki Funduszu można wykorzystać do sfinansowania podłączeń budynków do takiej sieci. Z zakresu budowy przydomowych oczyszczalni ścieków wyłącza się też obszary, dla których przed 2020 rokiem został zaplanowany i będzie wykonany zbiorczy system odprowadzania ścieków.