Wyroby zawierające azbest wciąż są obecne w naszym życiu. Fascynacja tymi wyrobami spowodowała ich powszechne użycie w wielu dziedzinach. Przede wszystkim jest to problem zawierających azbest materiałów budowlanych, których usunięcie stanowi konieczność, lecz nie jest ani łatwe, ani tanie. Z tym zadaniem musimy się uporać do roku 2032.



Opracowany w latach 2000-2001 i przyjęty 14 maja 2002 r. Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski został obecnie zastąpiony stanowiącym jego kontynuację Programem Oczyszczania Kraju z Azbestu uchwalonym przez Radę Ministrów 14 lipca 2009 r. Obejmuje on lata 2009-2032.
Szacunkowa ocena wykonana w 2003 roku wskazywała na użytkowanie na terenie kraju około 15,5 mln ton wyrobów zawierających azbest. „Raport z realizacji w latach 2003-2007 Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski” wskazuje, że usunięto zaledwie 1 mln ton tych wyrobów, tak więc tempo zastępowania wyrobów azbestowych innymi materiałami jest niższe od przewidywanego.
Nowy, przyjęty 14 lipca 2009 r. Program Oczyszczania Kraju z Azbestu zakłada działania legislacyjne, organizacyjne i informacyjno- edukacyjne mające na celu wspieranie i przyspieszanie procesu oczyszczania kraju z azbestu.
Między innymi w Programie wymieniono najistotniejsze niedociągnięcia w dotychczasowej realizacji zadań, wśród których znalazły się:
− niedostateczna ilość planów sytuacyjnych rozmieszczenia wyrobów zawierających azbest oraz pełnych rejestrów obiektów budowlanych zawierających azbest i miejsc narażenia na działanie azbestu na terenie województw;
− niedostateczny stopień inwentaryzacji zastosowanych wyrobów zawierających azbest oraz niedostateczna ilość przeprowadzonych pierwszych kontroli stanu obiektów i urządzeń budowlanych przez większość osób fizycznych i prawnych, będących właścicielami, zarządcami lub użytkownikami miejsc, w których był lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawierające azbest; niedostateczna ilość dokonanych ocen z pierwszej kontroli powodowała dalszych kontroli okresowych oraz sporządzenia ocen stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest;
− niepełne informacje o ilości usuniętych wyrobów zawierających azbest;
− nieprzestrzeganie przepisów zawartych w aktach prawnych dotyczących postępowania z wyrobami zawierającymi azbest;
− niedostateczny przepływ informacji i sprawozdawczości.
W 2006 roku EKOFOL II S.A. uruchomiła opracowaną przez własny zespół bazę wyrobów i odpadów zawierających azbest (WBDA). Baza powstała na zlecenie Ministerstwa Gospodarki i została umieszczona na stronie internetowej www.bazaazbestowa.pl tak, aby dostęp do niej był powszechnie możliwy. Powstanie systemu było uzasadnione dążeniem do zebrania z terenu całego kraju rzeczywistych danych inwentaryzacyjnych dotyczących lokalizacji, ilości oraz postępów w usuwaniu wyrobów zawierających azbest. Dane do bazy WBDA wprowadzane są przez poszczególne urzędy gminne i urzędy marszałkowskie, które winny posiadać takie informacje. Tak właśnie się dzieje, lecz w stopniu niewystarczającym. Przyczyną są wymienione wyżej niedociągnięcia. Obowiązujące obecnie rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 października 2003 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest obliguje właścicieli, zarządców i użytkowników takich miejsc do corocznego składania aktualnych informacji do urzędu gminnego (osoby prywatne) lub urzędu marszałkowskiego (przedsiębiorstwa). Wysoce niezadowalający jest stopień sporządzania i przesyłania tych dokumentów. W wielu przypadkach jest to znikomy procent informacji i jedynym rozwiązaniem staje się dokonanie zleconej przez urząd niezależnej inwentaryzacji na podległym terenie. Dopiero po jej dokonaniu można uznać, że zidentyfikowano wszystkie miejsca występowania wyrobów zawierających azbest. EKOFOL II S.A., bieżąco administrując bazą WBDA, śledzi proces wprowadzania danych inwentaryzacyjnych oraz proces nanoszenia do bazy informacji o usunięciu wyrobów zawierających azbest. Firma utrzymuje ścisły kontakt z gminami i urzędami marszałkowskimi. Niesłychanie ważne jest, by wszystkie gminy w kraju przystąpiły do pracy w bazie. Brak spełnienia tego warunku powoduje niekompletność danych – system nie zawiera pełnej inwentaryzacji i sumowane wielkości nie oddają wartości rzeczywistych. Obecnie do pracy w bazie zostaną włączone również urzędy powiatowe. Takie działanie powinno zintensyfikować prace inwentaryzacyjne, a także umożliwić powiatom śledzenie procesu usuwania wyrobów azbestowych w podległych im gminach aż do 2032 roku.
Uruchomiona w 2006 roku baza WBDA przeszła od tego czasu szereg modyfikacji mających na celu ułatwienie użytkownikom korzystanie ze zgrupowanych w niej danych, sprawdzanie ich aktualności i prowadzenie analiz, co jest znaczące przede wszystkim dla użytkowników szczebla centralnego.
Dane zawarte w bazie WBDA będą również podstawą do wdrożenia Elektronicznego Systemu Informacji Przestrzennej, który powinien zapewnić prezentację wyników inwentaryzacji ilości i przestrzennego rozmieszczenia azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie kraju. Zakończenie wdrażania tego systemu planuje się na rok 2012.

Anna Biernat
EKOFOL II S.A.