Pod takim tytułem ukazało się dzieło intelektualisty i polityka, uczonego, najczęściej cytowanego za granicą polskiego ekonomisty, profesora Grzegorza W. Kołodki.¹


Czesław Śleziak - Przewodniczący
Rady Polskiej Izby Ekologii

Miałem zaszczyt uczestniczyć w pracach Komitetu Rady Ministrów, któremu przewodniczył Grzegorz Kołodko. Byłem członkiem rządu, którego wicepremierem był Profesor. Pamiętam spory i dyskusje, jakie prowadziliśmy wokół problemów zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska. Grzegorz Kołodko przepytał mnie kiedyś na posiedzeniu KRM w sprawie ilości wilków i orła bielika w Polsce oraz metod liczenia populacji. Grzegorz Kołodko należał do tych nielicznych polityków, który miał dobrą orientację w problemach ochrony środowiska i przyrody. Opowiadał mi o zorganizowaniu parków narodowych na świecie.
?Wędrujący świat? to dzieło wybitne i na czasie. Dzisiaj, kiedy świat zmaga się z największym od lat 30-tych XX wieku kryzysem gospodarczym, którego przyczyny sięgają fundamentów współczesnego kapitalizmu, dzieło Profesora jest niezastąpione w zrozumieniu jego przyczyn i istoty. Ten kryzys autor przewidział. Miał i ma do powiedzenia o nim więcej niż wielu laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii. Francis Fukuyama, autor ?Końca historii?, napisał: ?Grzegorz Kołodko to jeden z najprzenikliwszych obserwatorów światowej gospodarki, z wieloletnim doświadczeniem zarówno naukowca, jak i praktyka. Jego prace są zawsze ważnym punktem wyjścia debat i dyskusji o ekonomii globalizacji?.²
Na naszych oczach kona neoliberalizm. Klęska dotknęła jego dobrze opłacanych propagatorów, również tych z naukowymi tytułami.
Dzisiaj kwestionuje się fundament współczesnej makroekonomii, tzw. hipotezę racjonalnych oczekiwań i oparte na niej obowiązujące modele tworzenia prognoz ekonomicznych.³
Niewidzialna ręka rynku znalazła się w nocniku ?(?) niewidzialna ręka często wydaje się niewidzialna dlatego, że jej po prostu nie ma. W najlepszym razie cierpi na poważny niedowład? ? pisze amerykański laureat Nagrody Nobla z 2001 r. Joseph Stiglitz.⁴
Kto chce zrozumieć przyczyny i istotę obecnego kryzysu gospodarczego na świecie, musi dzieło Grzegorza W. Kołodki przeczytać czy raczej przestudiować. Czekają nas znacznie gorsze czasy, jeżeli nie zostaną stworzone nowe podstawy gospodarki.⁵
Zabierałem się kilkakrotnie do zrecenzowania książki, w końcu uznałem jednak, że nie jestem wystarczająco kompetentny do recenzowania tak wybitnego i interdyscyplinarnego dzieła. Zostawiam to uczonym i praktykom, którzy mają do podjęcia takiego zadania wystarczające kwalifikacje i... odwagę. W kolejnym wydaniu ?Ekologii? zajmę się wymiarem ekologicznym ?Wędrującego świata?. Na tym polu czuję się kompetentny. W tym numerze z kolei ograniczam się do zasygnalizowania podejmowanych przez Grzegorza Kołodkę problemów. W rozdziale I autor zastanawia się, jak rodzi się prawda, błąd i kłamstwo w ekonomii i polityce, i co czynić, aby prawda brała górę. Rozdział II to odpowiedź na pytanie, jak biegną procesy gospodarcze, co do tego ma nauka, polityka i przypadek. Kto nas tak urządził? Dlaczego jedne narody są bogate a inne biedne i czy tak już zawsze musi być ? to problem podjęty w III rozdziale. Z kolei globalizacja jest przedmiotem analiz w rozdziale IV. V rozdział mówi o ludziach i ich gospodarowaniu w różnych zakątkach zmieniającego się świata. Jakże aktualny problem upadającego neoliberalizmu i co z tym zrobić omawia rozdział VI. VII zaś to rozważania nad rozwojem społeczno-gospodarczym, w tym nad trwałym, zrównoważonym rozwojem. Następny, VIII rozdział, analizuje reguły gospodarczej gry, szkodliwą i postępową politykę oraz znaczenie kultury w rozwoju. Rozdział IX to próba odpowiedzi na pytanie: co robić, aby było lepiej. Ostatni, X rozdział, mówi o tym, co nas czeka w bliższej i dalszej przyszłości i jaki mamy na to wpływ. Dzieło kończy ?List do wnuczki, mojej wnuczki?, która maturę będzie zdawać w 2107 roku.
Bardzo oryginalnym rozwiązaniem i uatrakcyjnieniem lektury dzieła jest Nawigator
? specjalnie przygotowany portal internetowy www.wedrujacyswiat.pl. To urządzenie dla tych, którzy chcą zapoznać się z ogromną literaturą, informacjami statystycznymi, tabelami, wykresami i mapami oraz fotografiami wykonanymi przez autora. Dane prezentowane w tym wirtualnym aneksie są okresowo aktualizowane. Nawigator zawiera też imponującą bibliografię przedmiotu, a także blog, który pozwala prowadzić debatę na temat świata, gospodarki i ludzkich losów.
Pisarz Józef Hen napisał o książce: ?Ekonomista wdarł się w wędrujący świat i znalazł się w gąszczu nękających nas zagadnień. Kołodko nie boi się czyhającej na śmiałka plątaniny, przecina ją ostrzem swojego zawsze czujnego optymizmu. Odwaga, z jaką rozbija konformizm, hipokryzję i wygodnictwo myślowe, jego kompetencje i doświadczenie praktyka, erudycja, którą się wspomaga, także humanistyczna, od Hafiza po Montaigne?a i Orwella, swada, z jaką prowadzi narrację, posługuje się anegdotą i ironią ? to imponujące!?⁶
Te 440 stron za jedyne 35 PLN to, szczególnie w czasach gospodarczego kryzysu, najlepsza z możliwych inwestycja.

Czesław Śleziak
Uniwersytet Śląski