Strategię przedsiębiorstwa w EU ETS można realizować w czterech płaszczyznach: zarządzanie emisjami, zarządzanie energią, kompensowanie emisji oraz handel emisjami.

Bazując na doświadczeniach z pierwszego okresu funkcjonowania EU ETS wydaje się słuszne, aby wyróżnić trzy poziomy strategii:

1. Zarządzanie emisjami rozumiane jako przyjęcie odpowiedniej metody monitorowania, a także innych zmian w procesach technologicznych, bez dokonywania inwestycji lub modernizacji na instalacji, które pozwolą wykazać mniejszą emisję CO₂, np. stosowanie bardziej kalorycznego paliwa kopalnego przy jednoczesnym przyjęciu monitorowania z zastosowaniem stałego wskaźnika referencyjnego emisji CO₂ i współczynnika utleniania. Obserwacje rynku w pierwszym okresie rozliczeniowym pozwalają przypuszczać, że była to najczęściej wybierana strategia.

Strategię przedsiębiorstwa w EU ETS można realizować w czterech płaszczyznach: zarządzanie emisjami, zarządzanie energią, kompensowanie emisji oraz handel emisjami.



Bazując na doświadczeniach z pierwszego okresu funkcjonowania EU ETS wydaje się słuszne, aby wyróżnić trzy poziomy strategii:

1. Zarządzanie emisjami rozumiane jako przyjęcie odpowiedniej metody monitorowania, a także innych zmian w procesach technologicznych, bez dokonywania inwestycji lub modernizacji na instalacji, które pozwolą wykazać mniejszą emisję CO₂, np. stosowanie bardziej kalorycznego paliwa kopalnego przy jednoczesnym przyjęciu monitorowania z zastosowaniem stałego wskaźnika referencyjnego emisji CO₂ i współczynnika utleniania. Obserwacje rynku w pierwszym okresie rozliczeniowym pozwalają przypuszczać, że była to najczęściej wybierana strategia.
2. Zarządzanie energią, które można podzielić na dwie grupy:
   a) po stronie popytu: polepszenie energochłonności u odbiorców oraz wypracowanie nawyku oszczędności u odbiorców produktów wytwarzanych z instalacji objętych EU ETS;
   b) po stronie podaży: produkcja energii ze źródeł odnawialnych, zmiana rodzaju paliwa na mniej emisyjne, stosowanie kogeneracji, import energii, ograniczenie produkcji. W przypadku dokonywania zmian w instalacji wymagane jest wyliczenie kosztów krańcowych redukcji kosztów i porównanie ich do ceny EUAs i innych jednostek.
3. Wykorzystanie elastycznych mechanizmów również można podzielić na dwie grupy:
   a) bezpośredni udział w inwestycjach CDM i JI w celu pozyskania CERs, ERUs. Dzięki temu można pozyskać stosunkowo tanie jednostki, ale ze względu na charakter CDM i JI są one obarczone dużym ryzykiem. Obecnie rynek ten bardzo dynamicznie się rozwija;
   b) handel jednostkami i wykorzystywanie instrumentów pochodnych. Zaliczyć do tego można transakcje gotówkowe, terminowe oraz wymiany na rynku regulowanym i poza tym rynkiem. Celem tej strategii handlu jest posiadanie dokładnej ilości jednostek do rozliczenia rzeczywistej emisji oraz zabezpieczenia ryzyka związanego z EU ETS.

Sam fakt wprowadzenia EU ETS powoduje powstanie wielu czynników ryzyka: transakcyjnego, zmienności cen, politycznego, inwestycyjnego, a także pogodowego. Z tego względu wykorzystanie derywatów pogodowych przez przedsiębiorstwa objęte EU ETS, a jednocześnie uzależnione od sił przyrody stanie się w najbliższym czasie koniecznością. Jednocześnie trzeba zauważyć, że wiedza przedsiębiorców dotycząca możliwości stosowania pogodowych instrumentów pochodnych jest słaba lub wręcz żadna.

Zaawansowane strategie rynkowe ? finansowe instrumenty pochodne typu quanto

Przedsiębiorstwo sektora energetycznego jest zwykle narażone na grupę czynników związanych z pogodą, tj. na bezpośrednie ryzyko zmiany wolumenu oraz pośrednio na ryzyko zmiany ceny nośników energii, a także cen uprawnień do emisji CO₂. Zatem kompleksowe zarządzanie ryzykiem pogodowym w przedsiębiorstwie powinno dotyczyć nie tylko zmian pogody, ale również zmian innych indeksów. Konstruowanie osobno zabezpieczeń na indeksy pogodowe i osobno na inne aktywa jest możliwe, aczkolwiek dowiedziono już, iż pominiecie korelacji pomiędzy tymi indeksami powoduje istotny spadek efektywności danego zabezpieczenia. Rozwiązaniem pozwalającym zabezpieczyć się skutecznie od utraty zysku wskutek anomalii pogodowych oraz zmian cen z nimi związanych jest opcja typu quanto. Opcje tego typu, zwane również ?iloczynowymi? (z ang. product options), należą do kategorii korelacyjnych opcji egzotycznych i są znane na rynku kapitałowym od wielu lat. Obecnie znajdują się w grupie kilku najbardziej popularnych opcji na światowych rynkach giełdowych (np. American Stock Exchange), jak i pozagiełdowych. Zapotrzebowanie na opcje quanto, gdzie jednym z indeksów był indeks pogody, zgłaszane było już od wielu lat, jednak na rynku pojawiły się dopiero od listopada 2007 roku. Niemniej jednak, według raportów Galileo Weather Risk Management Ltd, który jest głównym wystawcą takich zabezpieczeń, do końca stycznia 2008 roku zawiązano na świecie już kilkanaście takich transakcji, co świadczy o dużym popycie na takie produkty.
Opcja quanto jest instrumentem wystawionym na iloczyn dwóch wartości. Może to być iloczyn cen akcji, odchyleń od cen akcji, kursu walutowego itp. Przykładowo wypłata dla posiadacza opcji kupna lub opcji sprzedaży będzie obliczona według poniższych formuł:

max(0, (P₁-X₁)*(P₂-X₂))
dla opcji kupna (1)

max(0, (X₁-P₁)*( X₂-P₂))
dla opcji sprzedaży (2)

gdzie:
P1, P2 - wartości (ceny) walorów bazowych w dniu wykonania opcji,
X1, X2 - ceny wykonania poszczególnych walorów bazowych.
Fakt uwzględnienia korelacji w wypłacie z opcji quanto powoduje, że premie dla opcji tego typu są wyższe od premii klasycznej w przypadku korelacji dodatniej oraz niższe w przypadku korelacji ujemnej. Jednak koszt nabycia opcji quanto jest zawsze niższy od łącznych kosztów poniesionych na zabezpieczenie dwóch indeksów osobno. Ponadto na wartość premii opcyjnej, podobnie jak w przypadku klasycznych opcji, mają wpływ takie czynniki, jak: czas życia kontraktu opcyjnego, częstotliwość możliwości wykonania kontraktu, zmienność oraz ceny obu walorów bazowych danego kontraktu, krajowa stopa wolna od ryzyka, cena wykonania opcji iloczynowej, stopa dywidendy w przypadku opcji akcyjnych oraz zagraniczna stopa wolna od ryzyka w przypadku opcji walutowych.

Juliusz Preś
Politechnika Szczecińska
Maciej Wiśniewski
Consus Sp. z o.o.