Celem wprowadzenia nowelizacji ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz.
U. 2005 nr 180, poz. 1495 z późniejszymi zmianami), zwana dalej ustawą
o ZSEE, jest wykonanie przez Polskę pełnej transpozycji dyrektywy
2002/96/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 stycznia 2003 roku
w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (Dz. Urz. UE
L 37 z 13.02.2003 r.) oraz Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2010.
Wszystkie wprowadzane nowelizacją zmiany wynikają z obowiązków
narzuconych na Polskę przez Unię Europejską i mają na celu uregulowanie
wszelkich niejasności oraz wprowadzenie zmian wynikających z
doświadczeń zebranych w trakcie stosowania przepisów ustawy o ZSEE.
Polsce został narzucony obowiązek osiągnięcia, do 31 grudnia 2008 roku,
poziomu zbierania zużytego sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych
w ilości 4 kg/mieszkańca/rok.
Nowelizacja ta znacznie rozszerzy grono przedsiębiorców podlegających
ustawie o ZSEE. Ustawodawcy dokładniej sprecyzowali definicje "wprowadzającego sprzęt", ujmując w niej nie tylko przedsiębiorców
importujących oraz produkujących sprzęt, po czym wprowadzających go do
obrotu w kraju na podstawie umowy sprzedaży i faktury VAT. Zaliczają
się do nich również wszyscy przedsiębiorcy wprowadzający sprzęt
odpłatnie bądź nieodpłatnie, po raz pierwszy na terytorium kraju, w
celu jego używania lub dystrybucji. Tak więc "wprowadzającym sprzęt"
jest również przedsiębiorca produkujący przez siebie sprzęt i
wprowadzający go do obrotu w drodze leasingu, jak również
przedsiębiorca sprowadzający chociażby jedną maszynę na potrzeby
własnej działalności w celu jej użytkowania. Obowiązek rejestracji w
Rejestrze prowadzonym przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska w
Warszawie, zwanym potocznie GIOŚ, oraz spełnienia obowiązków
określonych dla "zbierającego" w ustawie o ZSEE obejmie więc nie tylko
sprzedawców detalicznych i hurtowych, gminnych jednostek
organizacyjnych prowadzących działalność w zakresie odbierania odpadów
komunalnych oraz przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie
zbierania odpadów komunalnych. Również punkty serwisowe i punkty skupu
złomu będą musiały podjąć takie działania.
Rozszerzenie tej definicji spowodowane było obserwacjami dotychczas
istniejącej gospodarki odpadami, z której wynikało, iż większość
wielkogabarytowych urządzeń gospodarstwa domowego trafia na skupy
złomu, a nienadający się do naprawy sprzęt teleinformatyczny,
telekomunikacyjny i audiowizualny pozostawiany zostaje przez klientów w
punktach serwisowych. Do "zbierających" będą zaliczać się również
zakłady przetwarzania, do których musi trafiać zebrany zużyty sprzęt w
celu usunięcia z niego składników niebezpiecznych, demontażu i dalszego
przetworzenia.
W rejestrze prowadzonym przez GIOŚ będą musieli znaleźć się także
przedsiębiorcy zagraniczni wprowadzający sprzęt, a zrobić będą to
musieli za pośrednictwem przedstawiciela ustanowionego na podstawie
ustawy z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej
(Dz. U. 2007 nr 155, poz. 1095) lub zarejestrowanej w GIOŚ Organizacji
Odzysku Sprzętu Elektrycznego i Elektronicznego.
Dotychczas każdy wprowadzający sprzęt na rynek polski przy rejestracji
w GIOŚ miał obowiązek uiszczenia opłaty rejestrowej, a w następnych
latach opłaty rocznej, która zależała od wielkości przedsiębiorstwa
oraz jego dochodu netto uzyskanego ze sprzedaży wprowadzonego w danym
roku sprzętu. Wahała się ona w granicach od 50 zł do 7500 zł. Z datą
wejścia w życie nowelizacji, która przewidywana jest na dzień 1
stycznia 2009 roku, opłata ta ma ulec zmniejszeniu i wahać się będzie
od 300 zł dla mikroprzedsiębiorców do 4000 zł w jej górnych granicach.
Ponadto w rozdziale 3 uregulowano dokładny termin uiszczania
zabezpieczenia finansowego przez przedsiębiorców wprowadzających sprzęt
przeznaczony do gospodarstw domowych, które istnieje w postaci środków
finansowych. Środki te w momencie niewywiązania się przedsiębiorcy z
określonych ustawą poziomów odzysku i recyklingu zostają przeznaczone
na sfinansowanie prawidłowego zagospodarowania odpadów pochodzących z
zużytego sprzętu. Termin jego uiszczania nie jest określony w
obowiązującej ustawie, a zgodnie ze stanowiskiem Departamentu Prawnego
Ministerstwa Środowiska przypada on do końca roku kalendarzowego przed
rokiem, w którym zamierza wprowadzić sprzęt przeznaczony do gospodarstw
domowych. W nowelizacji określono termin jego uiszczania do końca
czerwca danego roku, którego to zabezpieczenia dotyczy. Proponuje się
również, aby w momencie niewywiązania się przedsiębiorcy z
obowiązkowych poziomów zbierania, odzysku i recyklingu, środki z
zabezpieczenia finansowego przekazywane były bezpośrednio na poczet
należnej opłaty produktowej.
Od pierwszej wersji proponowanej nowelizacji miała ona w zamiarze
zmniejszyć częstotliwość składania przez przedsiębiorców
sprawozdawczości, dotyczącej gospodarki tego typu odpadami z
kwartalnego na półroczny. Było to spowodowane jej zbyt dużą
częstotliwością i utrudnieniami z niej wynikającymi w funkcjonowaniu
przedsiębiorców.
Z dniem 1 stycznia 2008 roku wszedł w życie artykuł 30 ustawy o ZSEE
mówiący o obowiązkach osiągnięcia przez wprowadzających sprzęt
określonych poziomów odzysku i recyklingu, a nie było określonych
ilości, które mają być poddane tym procesom. Dlatego też jedną z
najważniejszych wprowadzanych zmian jest zaproponowanie odpowiednich
procentowych poziomów zbiórki zużytego sprzętu dla poszczególnych grup
według Załącznika 1 do ustawy o ZSEE. Będą one corocznie określane
przez Ministra właściwego do spraw środowiska oraz Ministra właściwego
do spraw gospodarki na podstawie charakterystyki rynku w poprzednim
roku oraz ilości i masy wprowadzonego przez przedsiębiorców sprzętu w
poprzednim roku kalendarzowym. Wprowadzający sprzęt będą musieli
raportować co pół roku osiągnięte poziomy zbiórki, odzysku i recyklingu
do GIOŚ na podstawie otrzymanych od zakładu przetwarzania zaświadczeń o
zużytym sprzęcie oraz dodatkowej ewidencji. Wprowadzający będzie miał
obowiązek podpisania umowy współpracy (w formie pisemnej) z zakładem
przetwarzania zarejestrowanym w GIOŚ, o zdolnościach przetwórczych
umożliwiających przetworzenie zebranego zużytego sprzętu.
Zdecydowano się również w nowym projekcie ustawy na wprowadzenie
wysokości określonych kar dla przedsiębiorców biorących udział w
gospodarce zużytym sprzętem między innymi za niewłaściwą rejestrację w
GIOŚ czy nieaktualne dane przedsiębiorców w Rejestrze oraz brak
wprowadzenia w nim zmian, które sięgają nawet do 5 000 000 zł. Inne
wykroczenia przedsiębiorców wyłapywane są od 30 czerwca 2008 roku przez
Inspekcje Ochrony Środowiska na podstawie Rozporządzenia Prezesa Rady
Ministrów z dnia 16 czerwca 2008 roku w sprawie nadania inspektorom
Inspekcji Ochrony Środowiska uprawnień do dawania grzywien w drodze
mandatu karnego (Dz. U. 2008 nr 107, poz. 682 z późniejszymi zmianami).
Uległy zmianie także obowiązki organizacji odzysku sprzętu
elektrycznego i elektronicznego, która w momencie podpisania umowy
współpracy z wprowadzającym sprzęt przejmie całkowicie jego obowiązki
wynikające z tej ustawy. Ponadto organizacje te mają obowiązek
przekazywania 5% swoich dochodów na sfinansowanie działań edukacyjnych
oraz poszerzających wśród mieszkańców i przedsiębiorców wiedzę z
zakresu prawidłowego postępowania z tego typu odpadami.
Krajowi ustawodawcy poprzez wprowadzenie tych zmian mają na celu przede
wszystkim uniknięcie wysokich kar, jakie Polska będzie musiała zapłacić
Unii za nieosiągnięcie poziomu zbierania w ilości
4 kg/mieszkańca/rok oraz zmobilizuje przedsiębiorców do zastosowania się do od dawna istniejących przepisów prawych.
